Bất cứ ai có cơ hội gặp gỡ hay trò chuyện với Chủ tịch Alpha Books – Nguyễn Cảnh Bình đều không nói quá khi thừa nhận rằng ông là một người hiểu biết sâu rộng, am hiểu ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhưng hiếm ai biết, ông đã từng trải qua một tuổi thơ đầy thiệt thòi, vất vả. Dẫu vậy, hoàn cảnh cũng không thể ngăn cản được việc ông tìm đến tri thức qua những trang sách.
Tuổi thơ, sách vở, cái nghèo và bầu bạn với sách vở
Hồi còn nhỏ, do bố làm trong quân đội ít khi ở nhà, người có ảnh hưởng nhiều nhất đến Nguyễn Cảnh Bình là mẹ của ông, đặc biệt là thói quen đọc sách của bà. Mới chỉ học cấp 1 nhưng ông đã được đọc những cuốn sách lớn hơn nhiều so với lứa tuổi. Lớn hơn chút nữa, ông vẫn tiếp tục nghiền ngẫm những cuốn tiểu thuyết như Jăng – Krixtốp, Ruồi trâu, Trăm năm cô đơn,… – những cuốn sách khiến ông như bước vào một thế giới mới, thế giới nội tâm với những suy tư, trăn trở vượt quá trí óc một đứa trẻ. Thời sau bao cấp, sách vở rất hiếm nên được bố mẹ mượn sách ở cơ quan về cho đọc là một sự may mắn lớn trong tuổi thơ của ông.
Ban đầu, bố ông mượn sách về nhà có lẽ để chiều chuộng cậu con trai và mong muốn con trai ông mở mang hiểu biết. Nhưng chính những việc đó đã định hình nên tương lai và cả sự nghiệp của ông sau này – điều mà ngày đó bố của ông chẳng thế nào hình dung được.
Sau xã hội cải cách, đất nước đi lên, nhưng nhà ông thì lại dần nghèo đi, vẫn tuềnh toàng như những ngày bao cấp bởi bố mẹ đã về hưu và khó khăn hơn cả hồi đi làm. Song, chính điều đó đã khiến ông càng chú tâm hơn đến những cuốn sách, không chỉ đọc, ông còn viết, viết rất nhiều trong những cuốn nhật ký cá nhân và viết ra cả những trăn trở của mình. Rồi cứ thế, ông bầu bạn với sách vở từ thời niên thiếu cho đến tận bây giờ. Sách – tri thức – sự khác biệt dần dần lớn lên trong ông mỗi ngày, hình thành trong con người ông những sự thay đổi lớn lao.
Sa cơ lỡ vận – Bước ngoặt thành lập Alpha Books
Năm 1994, Nguyễn Cảnh Bình tốt nghiệp ngành Dầu khí – Đại học Bách Khoa và bắt đầu mở cửa sổ nhìn ra cuộc sống mới. Công việc đầu tiên của ông là đo lường các sản phẩm xăng dầu tại Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam – Petrolimex. Trong thời gian làm việc tại đây, Petrolimex đã cho ông rất nhiều trải nghiệm hữu ích, có nhiều cơ hội nâng cao hiểu biết về lịch sử, văn hoá, địa lý của cả nước và có cơ hội tiếp xúc với Internet hay đúng hơn là Intranet – một cơ hội hiếm hoi với thế hệ 7X trở về trước.
Tưởng chừng như có một công việc nhà nước ổn định ngay từ khi mới ra trường là điều lý tưởng mà nhiều người luôn mong muốn, ngay cả trong thời đại ngày nay, vậy mà ông vẫn quyết định rời bỏ công việc mang tính an toàn này. Bởi suy cho cùng, ông cảm thấy công việc này không phải là điều mà bản thân tìm kiếm, ông muốn làm một điều gì đó lớn lao hơn, thỏa mãn niềm đam mê với tri thức và sách vở.
Sau khi rời khỏi Petrolimex, cuộc sống ông dần trở nên vất vả hơn vì thiếu thốn tiền bạc. Từng thử sức với kinh doanh bất động sản và buôn bán ô tô, nhưng khi bắt đầu làm quen với công việc và gặt hái được một số thành quả nhất định thì ông lại tiếp tục chọn cách rời đi. Sau không ít những kế hoạch phải bỏ ngang, trong đó có cả việc dự định đi du học, đến khi sa cơ lỡ vận, ông quyết định dấn thân sang con đường làm sách.
Bước ngoặt cuộc đời đánh dấu cột mốc đầu tiên vào năm 2004, Nguyễn Cảnh Bình quyết định viết thư cho những người bạn để thông báo về ý định lập công ty sách. Sau vài tuần bàn bạc, ông cùng nhóm bạn 8 người quyết định thành lập một dự án sách, mỗi người góp 10 triệu, tổng vốn ban đầu có tất cả là 80 triệu. Một người bạn quen biết đã giúp ông đặt một góc bàn làm việc tại 92 Tô Hiến Thành. Và từ đó, cái dự án xuất bản mà ngay đến cả một cái tên cũng chưa biết đặt là gì chính thức ra đời. Đến năm 2005, khi cần một tư cách pháp nhân, dự án này đã được đăng ký thành lập một công ty – mà đến nay các bạn được biết đến với cái tên Alpha Books. Bạn sẽ chẳng ngờ tới rằng hoàn cảnh ra đời của cái tên Alpha lại là một buổi cà phê ban trưa giữa Cảnh Bình và một người bạn, nhưng sâu trong từ “Alpha” có nhiều tầng nghĩa mà ông rất tâm đắc. “Alpha” vừa có ý nghĩa là nguyên bản, khởi đầu, vừa là tên gọi của ngôi sao sáng nhất trong một chòm sao trong dải thiên hà. Ngay sau đó, slogan Knowledge is Power – Tri thức là sức mạnh và logo hình tròn, màu cam của Alpha cũng lần lượt được ra đời. Đến nay, slogan vẫn chưa từng một lần thay đổi, vẫn luôn là kim chỉ nam trong hoạt động của Alpha suốt 17 năm qua.
Alpha Books đứng bên bờ vực phá sản
Đến năm 2005, chỉ trong một thời gian ngắn kể từ khi thành lập, Alpha Books đã rơi vào tình trạng hết tiền, chẳng biết làm gì tiếp theo, nhưng quan trọng nhất là không ai còn niềm tin vào việc kinh doanh này nữa, ngay cả Nguyễn Cảnh Bình cũng vậy. Điều hành một doanh nghiệp ít vốn đã đành, lại thiếu sự chuẩn bị và ít kinh nghiệm trong ngành sách, thật sự là quá khó. Từ nhóm 8 người cùng dự định thành lập Alpha, nay chỉ còn lại 6. Thực tế trên thương trường kinh doanh vài tháng đã khiến tất cả mọi người bị vắt kiệt sức lực và cả niềm tin, ai nấy đều uể oải, mông lung, tương lai vô định, không biết phải tiếp tục ra sao.
Bấy giờ, Nguyễn Cảnh Bình bắt đầu suy ngẫm về những sự việc vừa qua: đồng sự bỏ về, sách không bán được, bản thảo mới thì không có cơ hội tiếp cận. Điều đầu tiên ông nghĩ tới là liệu Alpha còn có cơ hội thay đổi và tiếp tục hay không và vì sao ông lại thất bại. Với ông, việc thất bại chỉ đến từ ba lý do: Một là lười quá không biết cố gắng, hai là dốt quá không biết cách làm, ba là tham lam quá không biết tự lượng sức. Nhưng ông không phải là người như vậy, ông chăm chỉ, không nề hà, không tham lam, không ngu dốt. Ông phát hiện ra vấn đề đang nằm ở khâu điều hành công ty.
Sau hôm đó, ông không còn cảm thấy bế tắc nữa mà cố gắng phân tích cho những người cộng sự của mình hiểu những khúc mắc và tìm hướng giải quyết. Thay vì tiếp tục vay tiền để cứu công ty, họ lao vào thương trường, tìm những hội sách, gặp từng chủ cửa hàng, đàm phán chiết khấu với mong muốn tiếp tục có nguồn thu. Và những nỗ lực không ngừng nghỉ ấy đã đưa Alpha đến một may mắn lớn, đó là nhận được hợp đồng sản xuất cuốn sách về con đường tơ lụa – phục vụ cho kế hoạch PR ra mắt trò chơi Con đường tơ lụa – một trong những game nhập vai trực tuyến hot nhất hồi bấy giờ. Khi hay tin, Nguyễn Cảnh Bình lúc ấy như chết đuối vớ được cọc, ông và những người bạn của mình đã liều ký… bừa hợp đồng, bởi chưa biết có mua được bản quyền hay không, nhưng vì khốn khó, cạn kiệt ngân sách, nên Alpha phải liều mình đồng ý yêu cầu của khách hàng để được ứng tiền. Thế mới thấy, cái giai đoạn đó gian truân làm sao!
Không để bỏ lỡ cơ hội vàng lần này, Alpha Books tiếp tục dồn lực vào tập trung bán hàng, học hỏi kinh nghiệm từ khắp mọi nơi, dần dần những cuốn sách mang logo màu cam có cơ hội xuất hiện nhiều hơn ở các kệ sách. Sau hơn nửa năm bết bát và gần như xác định phá sản, lần đầu tiên kể từ khi thành lập, Alpha Books đạt doanh số 60 triệu trong tháng. Niềm tin một lần nữa lại được nảy nở trên sa mạc khô cằn, Nguyễn Cảnh Bình biết Alpha Books nhất định sẽ sống!
Điều đó đồng nghĩa với việc để Alpha Books có thể sống tiếp và sống tốt, đòi hỏi Nguyễn Cảnh Bình và các đồng sự đã phải học hỏi nhiều hơn, tiếp tục cải thiện kinh doanh, đi tìm bản thảo,… Và đến nay, trải qua nhiều thăng trầm, Alpha Books đã ngày càng phát triển và đến gần hơi với độc giả qua những đầu sách chất lượng như Chiến lược Đại dương xanh, Tư duy nhanh và chậm, Những kẻ xuất chúng,..
———
Tìm đọc những chia sẻ đầy chân thực của Chủ tịch HĐQT Alpha Books – Ông Nguyễn Cảnh Bình về quá trình xây dựng, phát triển Alpha Books qua cuốn tự truyện “Khát vọng sống – Sinh năm 1972” tại đây: https://alphabooks.vn/tu-truyen-nguyen-canh-binh
